Osmanlı Döneminde falcılık oldukça rağbet gören bir uygulama olarak bilinir. Araştırılan kaynaklarda o döneme ait farklı şekillerde fal bakıldığı görülmektedir. Özellikle Şaman kültüründe bulunan fal uygulaması Osmanlı dönemine de sıçramıştır. Halk arasında yaygın bir uygulama olan fal geleneği sarayda da oldukça yaygınlaşmıştır. Öyle ki savaşa çıkmadan ya da ava çıkmadan önce fala bakılırmış. Hatta bir işe başlamadan önce bile insanlar fal baktırarak falın sonucuna göre hareket ederlermiş. Oldukça yaygın bir kültür olan fal uygulaması arasında çeşitli fallar bulunmaktadır. İslamiyet öncesi fal baktırmak, büyü yaptırmak gibi olaylar oldukça yaygınmış. Ancak İslamiyet’in ortaya çıkışı ile birlikte Türkler Şaman kültürünü ve geleneklerini ya terk etmişler ya da İslam şartlarına daha uygun bir halde yapmaya başlamışlardır.
Osmanlı Döneminde En Çok Bakılan Fal Çeşitleri
Osmanlı Döneminde falcılık her görev ve iş öncesi uygulanan bir yöntemdir. Fal sayesinde pek çok olay bildirilmiştir. O dönemin falcılarının baktığı pek çok türde fal bulunur. Osmanlı Döneminde bakılan fal çeşitleri aşağıdaki gibidir;
- Yıldız falı
- Kemik falı
- Remil
- Kitap falı
- Kuran falı
Kemik falı genel olarak kürek ve aşil kemiği olmak üzere iki farklı kemik şeklinden bakılır. Kürek kemiği falında kemik üzerinde olan çizgiler gelecekten haber vermektedir. Aşil kemiği falında ise bakıcılar kemikleri ya yere yuvarlayarak ya da havaya atarak kemiklerin şekillerine göre yorum yaparlarmış. Osmanlı döneminde en çok bakılan fallardan bir tanesi de yıldız falıdır. Yıldız falı bakmak için Osmanlı sarayında müneccimler bulunurmuş. İleri düzey bilgi gerektirdiği için özel kişiler tarafından bakılmaktadır. Yıldız falında, yıldız ve gezegenlerin hareketlerine bakılarak birtakım anlamlar çıkartılmaktadır. Remil ise kum falı olarak bilinmektedir. Osmanlı Döneminde bakılan fal çeşitlerinden biri olan kum falında yorumcular kumun üzerine birtakım noktalar ve çizgiler çizerek yorum yaparlarmış.
Osmanlı Döneminde bakılan falların birçoğu uzmanlık gerektiren fal türleridir. Ancak kitap falı bakmak için herhangi bir uzmanlığa gerek yoktur. Çünkü kitap falında kitap rastgele açılır ve çıkan metne göre geleceğe dair yorumlar yapılırmış. Bu kitaplardan en çok tercih edilenler ise Sadi’nin “Gulistan” ve Mevlana Mesnevisi kitabıdır. Bu kitaplar genellikle niyet tutularak açılmaktadır. Kitapta çıkan harf ya da sözcüklere göre de yorumlar yapılmaktadır. Osmanlı Döneminde Kur’an açılarak bakılan falın bazı kuralları bulunur. Kur ‘an falı bakılmadan önce abdest alınır ve dualar okunurmuş. Ardından da gözü kapalı bir şekilde Kur’an açılırmış. Çıkan sayfadan da 7 sayfa geriye gelerek ilk göze çarpan ayet okunarak yorumlar yapılırmış.
Osmanlı Döneminde Savaş Öncesi Fal
Osmanlı Döneminde falcılık en önemli uygulamalardan biridir. Öyle ki savaş öncesi fala başvurulurmuş. Kur-an falı en çok tercih edilen fallardan birisidir. Bunu bir örnek ile açıklamak gerekirse Fatih Sultan Mehmet hikayesidir. Varna Savaşından sonra Fatih Sultan Mehmet, Molla Hüsrev Hocaya Kuran falı baktırmıştır. Falda çıkan ise tahttan indirilen Fatih’in yeniden padişah olacağıdır. Ayrıca 1578 tarihinde Osmanlı askeri Iran sınırında yenilgiye düşmüş ve Bağdat’a çekilmiştir. İran seferi ile ilgilenmesi için Mustafa Paşa görevlendirilmiştir. Yolculuk esnasında Konya’da Mevlana türbesine ziyaret gerçekleştiren paşa Mesneviden fal baktırmak ve seferden zafer ile dönüleceğine yorumlanmıştır.
Osmanlı Döneminde fal uygulamasının bir ilim olduğu düşünülmekteymiş. Bu nedenle de Falname adında pek çok kitap hazırlanmıştır. En bilinen ilm-i fal kitabı ise Kalender Paşanın yazdığı kitaptır. Osmanlı Döneminde sokaklarda, dükkanlarda pek çok falcı ve yorumcuya rastlamak mümkün olmuştur.
